Vincent Van Gogh https://znaki.fm/nl/persons/vincent-van-gogh/ werd in het zuiden van Nederland geboren als zoon van een gereformeerde dominee en was de oudste van zes kinderen. Vier jaar later werd zijn jongere broer Theodorus Van Gogh (Theo) geboren, die zijn leven lang zijn vriend en assistent, beschermheer en bewonderaar van zijn talent werd.

Voordat hij kunstenaar werd, had Vincent vele beroepen: hij verkocht boeken, gaf les op een Engelse kostschool, werkte in Den Haag in een kunsthandel die schilderijen verkocht en predikte het woord van God in de kolenmijnen van het arme Belgische stadje Borinage. Verschillende keren in zijn leven nam hij zich voor om te leren schilderen, maar steeds leidde iets hem af van zijn belangrijkste roeping. Pas in 1881, toen hij ongeveer 30 was, kreeg Van Gogh een schetsboek, palet, verf en penselen cadeau — alles wat een schilder nodig had. Hij had minder dan tien jaar om te leven en te creëren.

Vincent maakte zijn eerste echte schilderij — «Aardappeleters» — in 1885. Zijn debuutwerken waren gewijd aan het boerenleven: het zijn vrij sombere en grotendeels realistische werken. Het ontbrak de kunstenaar aan het vermogen om menselijke gezichten en figuren af te beelden, maar het was belangrijker om de beklemmende sfeer van het harde boerenleven en zijn emotionele gevoelens over te brengen. Hij was zelf tevreden met het resultaat en schreef aan zijn jongere broer: «Het lijkt erop dat ik een echt boerenschilderij heb gekregen, dat ruikt naar rook, reuzel en aardappelstoom.

In 1886 verhuisde Van Gogh naar Parijs, naar zijn broer Theo, een kunsthandelaar. In de Franse hoofdstad dompelde hij zich onder in de wereld van de impressionisten: hij bestudeerde actief het werk van Claude Monet en Paul Gauguin, ontmoette Toulouse-Lautrec, Degas en Pissarro. Hij raakte geïnteresseerd in Japanse schilderkunst en houtgravures, reisde vaak naar plein air met Paul Signac — deze laatste probeerde Van Gogh zijn pointillisme techniek bij te brengen. In deze periode verdwenen donkere aardetinten volledig van het palet van de kunstenaar, om vervangen te worden door pure heldere tinten. En dat waren niet alleen scharlaken, geel of groen. Om de blauwe kleur nog krachtiger te laten klinken, stippelde de meester er een contrasterende rode tint overheen, die elkaar versterkten.

In februari 1888 verhuisde Van Gogh naar de stad Arles in het zuiden van Frankrijk. Hier schilderde hij in ongeveer een jaar tijd meer dan 200 schilderijen, voornamelijk landschappen en stillevens. Hij droomde ervan dat Arles het centrum van een creatieve gemeenschap van kunstenaars zou worden, waar ze samen zouden werken en elkaar zouden inspireren. Uiteindelijk kwam alleen Paul Gauguin hem bezoeken, maar niet voor lang: al snel kregen de kunstenaars ruzie.

Het publiek accepteerde en kocht Vincents schilderijen nog steeds niet, dus de actieve creatieve groei ging gepaard met ernstige geestelijke stoornissen. Van Gogh bracht een heel jaar door in een ziekenhuis voor geesteszieken in Saint-Remy-de-Provence. Kort daarvoor sneed de kunstenaar zijn linkeroor af met een scheermes en legde deze verminking vast in een zelfportret. Ondanks frequente aanvallen bleef hij hard werken. In deze tijd ontstonden «Sterrennacht» (1889), «Korenveld met cipressen» (1889) en andere beroemde landschappen, waarin u de ongelooflijke nerveuze spanning kunt voelen.

Op 27 juli 1890 probeerde Vincent Van Gogh tijdens een wandeling zelfmoord te plegen door zichzelf met een revolver in de hartstreek te schieten, maar de kogel ging lager. Hij stierf 24 uur later aan zijn verwondingen in de armen van zijn broer.

«Sterrennacht» (1889), MOMA Museum, New York

Dit is een van Van Gogh’s meest iconische en beroemde werken. De nachtelijke hemel met zijn expressieve spiralen van sterren en wolken, nagemaakt op posters, tassen en screensavers, roept nog steeds een sterke emotionele reactie op bij kijkers. Nog schokkender is het feit dat de basis voor dit schilderij een landschap was uit het raam van een psychiatrisch ziekenhuis waar Van Gogh lange tijd verbleef. James Hall, een voormalig kunstcriticus voor The Guardian, suggereerde echter onlangs dat de kunstenaar geïnspireerd was door de Eiffeltoren, die in hetzelfde jaar werd geopend: het lijkt op een cipres die omhoog zweeft, terwijl de sterrenhemel verwijst naar het vuurwerk op de Parijse wereldtentoonstelling van 1889.

«Aardappeleters» (1885), Van Gogh Museum, Amsterdam

Een van de vroegste werken van de kunstenaar doet een beroep op zijn Nederlandse wortels, en de invloed van de meesters van de Haagse School is hier voelbaar. Hij portretteerde de hardheid van het boerenleven met warmte, tederheid en herinneringen aan zijn eigen familie. Ondanks het feit dat het schilderij is uitgevoerd in donkere, sombere kleuren, inherent aan de vroege periode van Van Goghs werk, wordt het beschouwd als een waar meesterwerk. Het schilderij werd twee keer gestolen: in 1988 uit het Kreller-Muller Museum in Otterlo en in 1991 uit het Van Gogh Museum in Amsterdam.

«Wijngaarden in Arles» (1889), Pushkin Staatsmuseum voor Schone Kunsten, Moskou.

Dit werk is een van de weinige die tijdens Van Goghs leven zijn aangekocht. Kunsthistorici geloven dat de kunstenaar de rode wijngaard zag tijdens een wandeling met Paul Gauguin in de herfst van 1888. De auteur meldde dit in een brief aan zijn broer Theo. Later schreef hij: «Een rode wijngaard, helemaal rood, als rode wijn. Op een afstand werd het geel, toen kwamen de groene lucht, de paarse velden en de sprankelende geelheid waarin de ondergaande zon na de regen werd weerspiegeld.»

De felle rood-, paars- en oranjetinten geven geen natuurlijke schoonheid weer, maar brengen emotioneel drama over. In een poging om de diepte van Van Gogh’s ervaring vast te leggen, werkte hij vrij snel, waarbij hij vaak dikke verfstreken direct met zijn vingers aanbracht en verf uit een tube erop kneep. Op het doek zijn er ook schone gebieden, die helemaal niet met verf bedekt zijn.

«Irissen» (1889), Getty Museum, Los Angeles

«Irissen is een prachtige studie, vol lucht en leven,» zei Theo Van Gogh over dit schilderij. De natuurlijke schoonheid van lentebloemen subtiel en nauwkeurig weergegeven — hier kwam de passie van de kunstenaar voor de Japanse schilderstijl tot uiting. Van Gogh begon aan dit schilderij te werken direct nadat hij in het ziekenhuis was opgenomen vanwege een verslechterende geestelijke gezondheid. Het werk fascineerde hem: dagenlang doorbrengen in de tuin van het gesticht St Paul de Mosole, daar vond hij rust en kalmte. «De bliksemafleider van mijn ziekte,» zei de auteur over zijn Irissen.